"Grammaire de la langue polonaise" ("Grammar of Polish") by Erazm Rykaczewski (1861)

E. Rykaczewski zredagował swoją Grammaire... z przeznaczeniem dla szkół polskich w Paryżu powstałych podczas Wielkiej Emigracji. Swoje dzieło napisał on w całości po francusku (z wyjątkiem polskich przykładów) i tylko miejscami stosuje również polską (oprócz francuskiej) terminologię gramatyczną. Grammaire... składa się z dwóch części, z których pierwsza (niezatytułowana) poświęcona jest polskiej morfologii, a druga, jak wskazuje jej tytuł, składni. Krótkie wprowadzenie fonetyczne zostało zredagowane jako Wstęp do części pierwszej. Rykaczewski, podając w tekście gramatyki poszczególne reguły językowe, zawsze ilustruje je przykładami własnymi oraz dłuższymi cytatami z literatury polskiej. Omawiane dzieło można by dziś uznać za pełną (z wyjątkiem części fonetycznej) i dlatego obszerną gramatykę naukową (jest to szczegółowa gramatyka teoretyczno-materiałowa o charakterze normatywnym, a nie gramatyka pedagogiczna). Jak wykazała analiza, Grammaire... jest raczej gramatyką języka ojczystego (choć po francusku napisaną), aniżeli obcego i drugiego